مریم غفاری:
امـروزه مصرف نوشابه‌های گازدار به‌طور فزاینده در میان مـردم دنیا به‌خصوص ایرانیان که رکورددار مصرف این ماده هستند رایج شده است

انسان از دیر باز به‌دنبال نوشیدنی‌هایی متنوع با طعم‌های مختلف به‌غیراز آب بوده است، چنان که با پیشرفت صنعت نیز این نوشیدنی‌ها با بسته‌بندی‌های مختلف بهداشتی با ماندگاری طولانی به بازار آمده و در دسترس مردم قرار گرفته است و با این تنوع حق انتخاب را برای مردم بالا می‌برد.

اما می‌بینیم که متأسفانه در جامعه کنونی از بین تمام نوشیدنی‌های تولید شده، نوشابه‌های گازدار طرفداران فراوانی را به‌خود اختصاص داده است؛ به‌طوری که آمارها نشان می‌دهد سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار برای هر ایرانی 42‌لیتر در سال است، در حالی که استاندارد جهانی آن 11‌الی‌12لیتر در سال است؛ غافل از اینکه ماده مؤثر کوکاکولا یعنی اسید فسفریک با PH برابر 28/0، می‌تواند ناخن را در مدت حدود 4روز حل کند، همچنین کلسیم را از استخوان‌ها می‌زداید و عامل اصلی افزایش روزافزون پوکی استخوان است و  به همین دلیل برای حمل محلول کوکاکولا (محلول غلیظ شده)، کامیون‌های حامل باید از علامت‌های ویژه «مواد خطرناک» که برای حمل مواد به‌شدت خورنده در نظر گرفته شده، استفاده کنند!

دکتر شیخ الاسلام، متخصص بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه می‌گوید: افرادی که به مصرف این نوشابه‌ها روی می‌آورند مصرف شیر و فراورده‌های مشابه آن را کاهش می‌دهند. همین امر باعث می‌شود افرادی که این نوشابه‌ها را مصرف می‌‌کنند، کمتر از آنهایی که این نوشابه‌ها را مصرف نمی‌کنند کلسیم به بدنشان برسد. این موضوع به‌ویژه برای دختران جوان که نیاز به کلسیم زیاد دارند، در آینده می‌تواند مشکل ساز باشد.

همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که نوشابه‌های گازدار (انواع کولا ) یکی از مهم‌ترین موادی  هستند که موجب تولید سنگ کلیه می‌شوند.

مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار

1- پـوسیدگی دندان‌ها: تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اســیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندان‌ها می‌شوند. همچنین میزان قند بالای اینگونه مـحــصولات پوسیدگی دندان‌ها را تسریع می‌کند.

2- چاقی: نوشابه‌های گازدار عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنی‌های مصنوعی و شکر تصفیه شده تهیه می‌شوند، بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه‌ای بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان دارای کالری زیادی هستند که سبب چاقی در فرد مصرف‌کننده می‌شوند. در نوشابه‌های رژیمی نیز به جای شکر معمولی از آسپارتام استفاده می‌کنند که ضمن آنکه یک ماده اشتهاآور است برای سلامتی نیز مضر بوده و مصـرف آن میگرن، سرگیجه و کاهش توان حافظه را به‌دنبال دارد.

3- سوء تغذیه: برخی افراد به مصرف نوشابه‌های‌گازدار اعتیاد دارند و چون این محصولات موجب کاهش اشتها می‌شوند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه‌های‌گازدار روی آورده و دچار سوء‌تغذیه می‌شود. هنگامی که شما در بطری یک نوشابه گازدار را می‌گشایید بلافاصله حباب‌ها و گازهای موجود در آن به بیرون جهیده وظاهر می‌شوند. گاز اینگونه محصولات به سبب وجود اسید فسفریک و دی‌اکسیدکربن در ترکیبات‌شان است که سبب اسیدی شدن اینگونه محصولات نیز می‌شوند.

PH نوشابه‌های گازدار بین 5/2 تا 5/3 است که موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده می‌شوند. در کل مسیر سیستم گوارش، تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی‌ای است. اما در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری درپی‌مصرف نوشابه‌های گازدار محیط اسیدی‌ ناهنجاری ایجاد می‌شود. چراکه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب‌پذیر هستند.

اسید فسفریک موجود در این نوشابه‌ها نیز با رقابت با اسید هیدروکلریک معده عملکرد صحیح معده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. هنگامی که معده ناکارآمد می‌شود غذای مصرفی گوارش نیافته باقی مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ می‌شود. افرادی که از زخم معده و سوزش سر معده رنج می‌برند باید از مصرف نوشابه‌های گازدار جدا خودداری کنند.

4- تأثیر روی کلیه‌ها: هنگامی که میزان اسید فسفریک خون افزایش می‌یابد کلیه‌ها قادر به‌دفع سریع آن نیستند، بنابراین فشار مضاعفی روی کلیه‌ها تحمیل می‌شود. مصرف نوشابه‌های گازدار سبب می‌شود تا کلسیم از استخوان‌ها برداشته شده و درون خون جریان یابد. این امر موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه‌ها شده که در نهایت منجر به سنگ کلیه می‌شود.

5- تأثیرروی پوست: خون اسیدی روی عملکرد گلوتایتون تأثیر می‌گذارد. گلوتایتون یک آنزیم با خاصیت آنتی اکسیدانی است. علاوه بر آن نوشابه‌های گازدار فاقد هرگونه مواد معدنی و ویتامین هستند. افرادی که نوشابه مصرف می‌کنند معمولا مصرف آبمیوه، شیر و حتی آب را کاهش می‌دهند و بدن خود را از ویتامین‌ها و موادمعدنی که برای سلامتی پوست ضروری هستند محروم می‌سازند، بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروک می‌شود.

6- تأثیر روی استخوان‌ها: اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار ماده‌ای بسیار سمی است. در صنعت از اسید فسفریک به‌عنوان سختی‌گیر آب استفاده می‌شود. به این طریق که اسید فسفریک سبب زدودن کلسیم و منیزیم از آب سخت می‌شود. اسید فسفریک در بدن نیز دارای عملکرد مشابهی است؛ یعنی یون کلسیم را از استخوان‌ها برداشته و پوکی استخوان‌ها را سبب می‌شود.

7- تأثیر کافئین: به نوشابه‌های گازدار عمدا کافئین افزوده می‌شود تا در مصرف‌کنندگان خود ا ایجاد اعتیاد و وابستگی کنند. کافئین موجود در نوشابه‌های گازدار با سرعت بیشتری نسبت به دیگر نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه و چای جذب بدن می‌شود. کافئین سبب برهم خوردن نظم خواب شده، علائم پیش از قاعدگی را تشدید کرده و سبب کم آبی در بدن می‌شود.

به خاطر داشته باشید که بیماری‌ها یک‌شبه پدیدار نمی‌شوند بلکه طی سال‌ها بر اثر پیروی از رژیم‌های غذایی نامناسب ایجاد می‌شوند. بنابراین مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل ممکن رسانده و در عوض به نوشیدن آب وآبمیوه‌های طبیعی روی آورید. هرگاه هم که هوس مصرف نوشابه‌های گازدار را کردید حتما از نی استفاده کنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندان‌ها خودداری کرده باشید.

8- اختلال در خواب: کافئین موجود در نوشابه‌های گازدار موجب بروز اضطراب، افزایش فشار خون و برهم خوردن نظم خواب می‌شود. همچنین قند وکافئین موجود در نوشابه‌های گازدار از عوامل تشدید بیش‌فعالی در کودکان هستند. مواد قندی بالای نوشابه‌های گازدار علاوه بر موارد گفته شده آن موجب چاقی و گاز کربنیک آن می‌تواند موجب اختلال در هضم غذا شود.
با این تفاسیر توصیه می‌شود که افراد هر چه بیشتر به سمت نوشیدنی‌های مفید بروند و آنها را جایگزین نوشیدنی‌های مضر کنند.

نوشابه‌های رژیمی

نوشابه‌های رژیمی به جای قند معمولی، دارای قندهای (شیرین‌کننده) مصنوعی‌اند که فاقد کالری هستند. اخیرا یکی از تحقیقات نشان داده است که مصرف نوشابه‌های گازدار رژیمی نه تنها موجب کاهش وزن نمی‌شوند بلکه افزایش وزن را نیز به‌دنبال خواهند داشت.

به گفته این متخصص تغذیه، مردم اغلب اوقات مصرف نوشیدنی‌های رژیمی را با اجرای رژیم‌های لاغری صحیح اشتباه می‌گیرند؛ یعنی برای کاهش وزن یا جلوگیری از چاقی به‌جای نوشابه‌های معمولی، نوشابه‌های رژیمی می‌خورند، در حالی که مشکل اصلی چاقی مردم، مصرف نوشابه‌ها نیست بلکه مقدار مصرف و نوع رژیم غذایی آنهاست.

براساس این مطالعات وقتی شما چیزی می‌خورید که مزه آن مانند غذاهای پُرکالری (مثل قندوشکر) است اما کالری ندارد (مثل قند مصنوعی)، بدن شما به‌دنبال آن کالری بالاست اما چیزی دریافت نمی‌کند.